Rękawice to jeden z podstawowych środków ochrony indywidualnej wykorzystywanych w różnorodnych branżach przemysłu, pracach remontowych, ogrodnictwie oraz gospodarstwie domowym. Odpowiedni dobór rękawic do charakteru wykonywanej pracy zapewnia skuteczną ochronę dłoni przed czynnikami mechanicznymi, oparzeniami, ekspozycją na zimno oraz niebezpiecznymi substancjami chemicznymi. Jakie rodzaje rękawic roboczych dostępne są aktualnie na polskim rynku? Czym kierować się przy ich wyborze?
Normy, klasy odporności i kategorie zagrożeń
Rękawice robocze projektowane są z myślą o różnorodnych zastosowaniach. Niezależnie od przeznaczenia, wszystkie rękawice służące od ochrony dłoni powinny spełniać warunki ogólnej normy PN-EN 420 (lub znowelizowanej w roku 2020 normy EN ISO 21420), która określa m.in. wymagania dotyczące projektowania i konstrukcji rękawic, ich wielkości, oznakowania i informacji dostarczonych przez producenta, parametrów użytkowych, takich jak wygoda, zręczność i skuteczność oraz przepuszczalność i stopień absorpcji pary wodnej. Pozostałe normy dotyczą rękawic przeznaczonych do wykonywania konkretnych prac. Przykładowo: norma EN 388 określa wymogi, jakie muszą spełniać rękawice robocze chroniące przed oddziaływaniem fizycznym i mechanicznym. Oprócz normy powinny znajdować się na nich również oznaczenia numeryczne określające w poziom odporności na ścieranie, przecięcie, rozdarcie i przekłucie. Skala mieści się w przedziale od 0 do 4 (lub 5 w przypadku przecięcia), a ich kolejność jest zawsze taka sama.
Podstawowym kryterium ułatwiającym dobór rękawic do konkretnych prac są kategorie ryzyka według dyrektywy 89/686/EWG. Kategoria I oznacza minimalne ryzyko. Mieszczą się w niej rękawice, które gwarantują podstawową ochronę przed czynnikami o niewielkim stopniu zagrożenia dla dłoni. Zabezpieczają przed uszkodzeniem naskórka, temperaturami poniżej 50°C oraz nieagresywnymi środkami chemicznymi. Kategoria II oznacza średnie ryzyko. Rękawice zaliczane do tej grupy charakteryzują się dobrą odpornością na działanie czynników mechanicznych. Najwyższa, III kategoria to rękawice zapewniające skuteczną ochronę przed poważnym lub trwałym uszkodzeniem dłoni, agresywnymi środkami chemicznymi oraz wysokim napięciem.
Rodzaje rękawic roboczych i ochronnych
Rodzaje rękawic można podzielić według kilku kryteriów. Jednym z najczęściej spotykanych jest podział ze względu na ochronę przed konkretnymi zagrożeniami. Najpopularniejszym rodzajem rękawic roboczych są rękawice chroniące dłonie przed czynnikami mechanicznymi. Zalicza się do nich m.in. rękawice robocze powlekane poliuretanem, nitrylem, lateksem lub polichlorkiem winylu oraz rękawice robocze skórzane, w których warstwa zabezpieczająca wykonana jest zazwyczaj z mocnej dwoiny bydlęcej lub koziej, a także owczej lub świńskiej skóry. Inny, cieszący się dużą popularnością rodzaj rękawic roboczych, który mieści się w tej grupie, to rękawice robocze wodoszczelne przeznaczone do pracy w wilgotnym lub zaolejonym środowisku. Warstwą zabezpieczającą jest najczęściej nitryl, który charakteryzuje się szerokimi właściwościami ochronnymi, dzięki czemu rękawice tego typu sprawdzają się doskonale w wielu branżach oraz pracach porządkowych.
Kolejny rodzaj to rękawice chroniące przed szkodliwymi czynnikami chemicznymi i biologicznymi, których parametry określa norma EN 374. Wykonane są zazwyczaj z neoprenu lub mieszanki neoprenu z dodatkiem lateksu, nitrylu, naturalnego lateksu lub polichlorku winylu. Pozostałe rodzaje rękawic roboczych to m.in. rękawice chroniące przed czynnikami termicznymi oraz specjalistyczne rękawice spawalnicze zabezpieczające dłonie przed wysokimi temperaturami, iskrzeniem oraz uszkodzeniami mechanicznymi podczas spawania, rękawice antyprzepięciowe służące do ochrony przed działaniem ładunków elektrostatycznych) oraz rękawice antywibracyjne, które absorbują energię i chronią przed uszkodzeniem dłoni w pracy z maszynami wytwarzającymi długotrwałe wibracje o dużym natężeniu.
Szczególną grupą rękawic roboczych są wyprodukowane z lateksu, nitrylu lub polichlorku winylu rękawice jednorazowe, które pomagają zachować idealną higienę i służą do ochrony przed drobnymi skaleczeniami w branży medycznej, kosmetycznej i gastronomicznej. Sprzedawane są zazwyczaj w opakowaniach zbiorczych po 100 sztuk. Rękawice dopuszczone do użytku medycznego muszą być zgodne z normą PN-EN 455-1:2020-11. Z lateksu, gumy oraz innych tworzyw sztucznych wykonane są także rękawice wielokrotnego użytku. Ich podstawowym zadaniem jest ochrona dłoni przed wilgocią, czynnikami chemicznymi i kwasami. Należy jednak pamiętać, że do pracy z agresywną chemią i niebezpiecznymi kwasami przeznaczone są rękawice spełniające wymagania normy EN 374-3. Modele oznaczone normą EN 374-1 zapewniają wystarczającą ochronę jedynie przed chemią gospodarczą.
Świadomy wybór
Reasumując, najważniejszym kryterium wyboru rękawic ochronnych jest jak najlepsze dopasowanie do zagrożeń, z którymi możemy mieć do czynienia na konkretnym stanowisku w trakcie wykonywania swoich obowiązków. Optymalny wybór ułatwiają klasy ryzyka oraz normy. Należy również zwrócić uwagę na materiał, z którego zostały wykonane i pamiętać, że niezależnie od tego, gdzie i w jakim celu będą używane, rękawice robocze powinny mieć odpowiedni, idealnie dobrany rozmiar (od 6 do 11). Zbyt luźne rękawice zmniejszają precyzję chwytu, mogą się zsuwać i zwiększać tym samym ryzyko wypadku, a zbyt ciasne stwarzają uczucie dyskomfortu i ograniczają zręczność palców. Cena rękawic, mimo że istotna, nie powinna być głównym czynnikiem decydującym o ich wyborze. Wyższa cena, choć nie jest to oczywiście regułą, przekłada się na lepszą jakość i trwałość rękawic roboczych.
Niektóre modele rękawic spełniają wymagania kilku norm jednocześnie. Posiadają szerokie właściwości ochronne, dzięki czemu mogą być więc wykorzystywane w różnych branżach, na różnych stanowiskach pracy oraz w gospodarstwie domowym. Najważniejsze, aby zabezpieczały optymalnie dłonie przed wszelkimi możliwymi zagrożeniami, a ich konstrukcja zapewniała komfortowe użytkowanie. Wybór rękawic ochronnych należy dokładnie przeanalizować, a wszelkie wątpliwości wyjaśnić ze specjalistą od BHP, szczególnie w przypadku pracy na stanowiskach wymagających specjalistycznej ochrony dłoni.
